متن و ترجمه حرز حضرت خدیجه سلام الله علیها
حرز حضرت خدیجه سلام الله علیها یکی از کوتاه ترین حرز هایی هست که در حرز های ائمه معروف است
(بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ يَا اللَّهُ يَا حَافَظُ يَا حَفِيظٌ يَا رَقِيب.)
ترجمه فارسی:
ابتداء میکنم به نام خدای بخشنده مهربان! ای خدا ، ای نگاهدارنده ای ، بسیار نگاهدارنده ای نگهبان
اعتبار سنجی حرز این حرز اولین بار در مهج الدعوات آمده و بقیه مصادر از آن نقل کرده اند. الفاظ آن همگی به یک معنا و یا قریب المعنی هستند.
این صفات خداوند در ادعیه فراوان به چشم می خورد.
مرحوم کفعمی از کتاب مقصد الاسنی آورده است که گفتن این اوصاف الهی به علاوه اسم قریب برای در امان ماندن از شر دزد و… خوب و مفید است.
۱. مانند دعاى (اللَّهُمَّ وَأَنْتَ حَيٌّ حَمِيدٌ حَكِيمٌ حَلِيمٌ – حَكَمٌ حَقٌّ حَفِيظٌ حَافِظٌ حَسِيب… اللَّهُمَّ وَأَنْتَ رَحْمَانٌ رَحِيمٌ رَءُوفٌ رَبِّ رَازِقٌ رَقِيبٌ رَافِعٌ رَفِيع) ر.ک:
مهج الدعوات، ص۳۲۳ و العدد القوية لدفع
المخاوف اليومية، ص ٢٢
2. مصباح کفعمی، ص۳۶۷
لغات
معنای «الله»: «الله» اسمی است که مستجمع و در برگیرنده تمام اسماء است. در مبدء اشتقاق آن اختلاف شده است که آیا از «وله» و یا «اله» است.
اولی به معنای حیران شدن و دومی به معنای پرستیدن. لفظ «الله» در صورت اول یعنی آنچه در مورد او حیران اند. و در صورت دوم یعنی آنچه مورد پرستش است.
در عرفان نظری «الله» را از این جهت غیر از ذات «اله» میدانند می دانند که ذات به خصوصه اسمی ندارد و بی اسم و رسم «الله» را در ظهور ذاتی و اسمائی و فعلی به کار میبرند.
حافظ مفردات راغب و مقائیس اللغه به مراعات» و «مراقبت» معنا کرده اند. در قرآن کریم به صورت اسم فاعلی به خداوند نسبت داده شده است:
قالَ هَلْ آمَنُكُمْ عَلَيْهِ إِلا كَما أَمِنْتُكُمْ عَلى أَخِيهِ مِنْ قَبْلُ فَاللَّهُ خَيْرٌ حافِظاً وَ است و هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ” [یعقوب] گفت:
«آیا همان گونه که شما را پیش از این بر برادرش امین گردانیدم بر او امین سازم؟ پس خدا بهترین نگهبان است و اوست مهربانترین مهربانان.»
حفیظ: اسم مبالغه و یا صفت مشبهه .است بیشتر از «حافظ» در قرآن استعمال شده است. در حدیثی از امام رضا (حفیظ» و «حافظ» به یک معنا گرفته شده اند.
قرشی در مفردات نهج البلاغه فعیل (حفیظ) را به معنای فاعل(حافظ) دانسته است مرحوم شیخ طوسی و بسیاری دیگر انی حفیظ علیم» را «حافظ» معنا کرده اند
اما همانطور که اشاره شد میتوان گفت در حرز مذکور چون هر دو لفظ کنار یکدیگر هستند نمی توانند.
1. مفردات راغب، ص۲۴۵
2. معجم مقائیس اللغه ، ج ۲، ص ۸۷. ج۲، ص۸۷
3. یوسف، ۶۴.
4. عيون اخبار الرضا ال ، ج۲، ص۱۵۰
5. مفردات نهج البلاغه ج ۱ ص ۲۸۷
6. تبیان ج۱ ص۱۵۷.
حرز حضرت خدیجه سلام الله علیها
هیچ تفاوت معنایی نداشته باشند بلکه حفیظ حداقل نوعی مبالغه و استمرار در معنای حافظ .است رقیب در معنای رقیب همان
مراعات و حفظ را آورده اند با این تفاوت که در ماده «رقب» نوعی انتظار نیز لحاظ شده است. این اسم نیز در قرآن کریم به خداوند نسبت داده شد است.
قرشی در قاموس قرآن میگوید :رقب رقبه بكسر اول) و رقوب بمعنى و انتظار است (اقرب) طبرسی فرموده رقبه و انتظار و مراقبت و مراعات و محافظت نظیر هم اند.»
صحاح و قاموس: رقیب را حافظ و منتظر گفته است به نظر میاید که معنی جامع همان محافظت باشد با بررسی و تحقیق در کتب لغت
رقیب معنای مراقبت و محافظت با اشراف و به قصد تفتیش و بررسی و زیر نظر به گرفتن به نحوی که چیزی از امور شخص از نظر غایب نشود
و نوعی انتظار نیز در آ در آن است که چه امری از شخص سر میزند بنابراین تفاوت آن با حافظ و حفیظ در این است که زیر نظر گرفتن و تفتیش در این حفظ لحاظ شده است.
نتیجه اینکه حافظ یعنی حفظ کننده حفیظ بیان میکند که این حفظ کننده در حفظش قوی و مستمر است و رقیب بیان میکند
که این حفظ کاملا امور شخص را زیر نظر گرفته و تحت پوشش قرار داده و چیزی از نظرش غایب نمیماند لذا حفظ تام و تمام است و کسی یارای آسیب نخواهد داشت.
توضیح حرز با اسم «الله» که رحمت عامه و خاصه دارد رحمت عامه دارد که شامل همگان است و رحمت خاصه که شامل خاصان است
آغاز میکنم ای «الله» که تمام کمالات را در خود داری که یکی از آنها حفظ کردن است ای حفظ کننده ای حفظ کننده همیشگی ای حفظ کننده ای
که امورم را پوشش قرار داده و زیر نظر گرفته و چیزی از نظرش غایب نمی ماند.
۱ . قاموس قرآن ج۳ ص۱۱۲
در این حرز فقط اسماء الهی نام برده شده و هیچ در خواستی نکرده است ولی از این اسماء میتوان فهمید که حفظ مورد نظر خواننده حرز است.
نتیجه همانطور که از معنای مشترک هر سه اسم میتوان استفاده کرد و مچنین نکته ای که مرحوم کفعمی در فواید این اسماء آورده است
این حرز ای را میتوان برای هر آن چیزی که در محافظت از آن ترس و بیم به دل می آید خواند مانند محافظت خانه از دزد و مانند آن
نكات
بسیاری از مفسران قرآن و شارحان حدیث شیعه و سنی این الفاظ را به یک معنا گرفته اند. برای ترجمه هر یک از دیگری استفاده کرده اند.
مثلا حفیظ را مترادف حافظ و رقیب و بر عکس آورده اند اما برخی دیگر با دقت نظر بین این اسماء فرق نهاده اند
خصوصا هنگامی که هر سه در کنار یکدیگر که صرفا برای استعمال شوند مانند این حرز و بسیار بعید به نظر میرسد تاکید آورده شده باشند.
۱ . در مصباح کفعمی، ص ۳۶۷ عبارت آن این چنین آمده است:
(إِذَا خَافَ مِنْ بَلَدٍ أَوْ شَرٍ وَ مَنْ خَافَ مِنْ لِصَ أَوْ مُؤذِ فَلْيَقْرَأ الْإِخْلَاصَ أَوِ النَّصْرَ وَلْيَقُلْ عَلَى رَأْسِ كُلِّ عَشْرَةٍ مِنَ الْأَسْمَاءِ
الْحُسْنَى الَّتِي أَوْرَدْنَاهَا فِي عِبَارَةِ البادراي في جَوَاهِرِهِ – يَا حَافظ يَا حَفِيظٌ يَا رَقِيبُ يَا قَرِيبُ فَإِنَّهُ يَنْجُومِمَّا يَخَاف)
خرید حرز امام جواد علیه السلام